Oorlog

In de Volkskrant van 14 mei jl. staat een lezenswaardig interview met politiek filosoof Francis Fukuyama. Hij is in Nederland voor de promotie van zijn nieuwe boek. Hij schetst wat er voor nodig is om van Noord-Afrikaanse landen moderne staten te creëren. De kern: oorlog, een onpersoonlijke staat en groei van onderaf.  Oorlog geeft je in zijn optiek een goed motief om belasting te heffen. Je hebt immers een leger nodig. En over de onpersoonlijke staat zegt hij: “In veel zwakke landen bestaat een vicieuze cirkel. Omdat mensen vrienden en verwanten begunstigen, ontstaat er geen sterke, onpersoonlijke staat. En zolang er geen sterke staat is, vallen mensen terug op vrienden en bekenden. De staat dient niet het algemeen belang, maar slechts de zelfverrijking van de winnende clan.” Fukuyama schetst het ontstaan van een nieuwe politieke orde als een lang, en vaak bloedig verhaal. De instituties van de staat moeten van onderaf groeien. Ze kunnen niet  van bovenaf worden opgelegd.

De link met organisaties in verandering ligt niet direct voor de hand. Toch is die er wel degelijk. Natuurlijk, geschoten wordt er niet. Het is allemaal wat minder bloedig. Toch is het goed als er in organisaties met open vizier een stevig robbertje gevochten wordt. En dat van die vrienden en verwanten klopt ook regelmatig: zelf kan ik de neiging om vrienden en bekenden om me heen te verzamelen, lang niet altijd onderdrukken, omdat ik ‘dan weet dat het goed is’. Om de redenering  rond te maken:  ik toon regelmatig het ongeduld van de manager die van bovenaf denkt dingen te kunnen regelen. Terwijl groei van onderaf op de lange termijn toch echt beter werkt.

Er valt nog veel te leren.